Trong những năm gần đây, bạo lực mạng đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng trên toàn cầu, đặc biệt đối với trẻ vị thành niên và thanh thiếu niên. Sự phát triển của công nghệ và mạng xã hội đã mở ra nhiều cơ hội kết nối và giao tiếp, nhưng cũng đồng thời tạo ra một môi trường thuận lợi cho các hành vi quấy rối và bắt nạt trực tuyến.
I. Tình Hình Bạo Lực Mạng Gần Đây
Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2024, tỷ lệ thanh thiếu niên bị bắt nạt trên mạng chiếm khoảng 15% trong số các em từ 11 đến 15 tuổi tại 44 quốc gia ở châu Âu, Trung Á và Bắc Mỹ. Báo cáo cho thấy tỷ lệ này đã tăng lên kể từ năm 2018, đặc biệt ở nhóm tuổi 13 đến 15.
Bạo lực mạng không chỉ giới hạn trong các hành vi như gửi tin nhắn xúc phạm hay đăng tải hình ảnh và video mà không có sự cho phép của nạn nhân. Nó còn có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như tổn thương tinh thần, tự ti, trầm cảm và thậm chí là tự tử. Tỷ lệ các trường hợp có ý định tự tử hoặc gây tổn hại đến bản thân do bị bắt nạt mạng đã gia tăng ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Canada và Ả Rập Xê Út
II. Ảnh Hưởng của Bạo Lực Mạng Đến Tâm Lý và Sức Khỏe
Theo khảo sát toàn cầu từ 17 quốc gia, khoảng 95% những người sáng tạo nội dung trên các nền tảng mạng xã hội đã trải qua một hình thức quấy rối hoặc bắt nạt trực tuyến. Điều này đã khiến 44% trong số họ tạm thời rời bỏ nền tảng hoặc ngừng hoạt động vĩnh viễn. Bạo lực mạng có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đến tâm lý và đời sống của nạn nhân, như làm tăng nguy cơ lo âu xã hội, trầm cảm và các hành vi tự hủy hoại
1. Nguyên Nhân Dẫn Đến Sự Gia Tăng Bạo Lực Mạng
Sự phát triển của các nền tảng trực tuyến như Facebook, Instagram, TikTok và nhiều trang web khác đã tạo ra môi trường cho những hành vi quấy rối diễn ra một cách nhanh chóng và khó kiểm soát. Việc trẻ em và thanh thiếu niên dành nhiều thời gian trực tuyến hơn kể từ sau đại dịch COVID-19 cũng góp phần làm gia tăng tỷ lệ bắt nạt trực tuyến. Theo WHO, thanh thiếu niên hiện đang sử dụng Internet trung bình 6 giờ mỗi ngày, và những thay đổi nhỏ trong tỷ lệ bắt nạt cũng có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sự phát triển của các em
Các hành vi bạo lực mạng thường bao gồm việc gửi tin nhắn thô lỗ, xúc phạm, chia sẻ thông tin cá nhân hoặc hình ảnh mà không được sự cho phép của nạn nhân, và tạo ra những nhóm hoặc diễn đàn nhằm lan truyền tin đồn hoặc nói xấu. Việc sử dụng danh tính ẩn danh hoặc tài khoản giả mạo cũng khiến cho người gây ra bạo lực mạng cảm thấy không bị trừng phạt, làm cho các hành vi này trở nên khó kiểm soát hơn.
2. Những Đối Tượng Bị Ảnh Hưởng Nhiều Nhất
Thanh Thiếu Niên: Nhóm đối tượng chịu tác động nhiều nhất từ bạo lực mạng là các thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 12 đến 17. Theo một nghiên cứu của Microsoft, những em trong độ tuổi này có nguy cơ bị ảnh hưởng tâm lý rất cao khi gặp phải các hành vi bạo lực trực tuyến. Bạo lực mạng có thể khiến các em cảm thấy sợ hãi, mất tự tin, dẫn đến tình trạng cô lập và mất kết nối với bạn bè.
Những Người Sáng Tạo Nội Dung: Khoảng 95% những người sáng tạo nội dung trên mạng xã hội đã từng trải qua bạo lực mạng ít nhất một lần. Những hành vi này bao gồm việc bị quấy rối, troll, quấy rối tình dục hoặc bị tấn công danh tính. Điều này đã khiến nhiều người sáng tạo nội dung rời bỏ nền tảng hoặc hạn chế hoạt động của mình, ảnh hưởng đến công việc và thu nhập.
Các Nhân Vật Công Chúng và Vận Động Viên: Những người nổi tiếng, vận động viên và những người có ảnh hưởng cũng là mục tiêu phổ biến của bạo lực mạng. Các hành vi như đe dọa, bôi nhọ danh tiếng hoặc lan truyền những thông tin sai lệch đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống trực tuyến của họ
III. Giải Pháp và Biện Pháp Khắc Phục
Để đối phó với vấn nạn bạo lực mạng, nhiều quốc gia đã triển khai các biện pháp nhằm tăng cường an toàn trực tuyến cho trẻ em và thanh thiếu niên. Ví dụ, Australia đã ban hành các quy định mới để nâng cao an toàn trực tuyến, cho phép cơ quan Safety điều tra gần 1.700 đơn khiếu nại về bạo lực mạng và yêu cầu gỡ bỏ hơn 500 nội dung có tính chất bạo lực trong vòng một năm
Tại Singapore, chính phủ đã tăng cường các chương trình giáo dục và hỗ trợ tâm lý cho nạn nhân của bạo lực mạng, đồng thời khuyến khích các gia đình tham gia vào quá trình bảo vệ con cái trước những nguy cơ trực tuyến. Ngoài ra, tổ chức WHO cũng kêu gọi các quốc gia xây dựng chiến lược phòng chống bạo lực mạng dựa trên giới tính, thúc đẩy giáo dục về an toàn số và kỹ năng giải quyết xung đột một cách lành mạnh
Bạo lực mạng đang trở thành một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe tâm lý và sự phát triển của thanh thiếu niên trên toàn thế giới. Việc đối phó với vấn đề này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức, cộng đồng, gia đình và chính phủ. Cần có những chiến lược can thiệp hiệu quả, chú trọng vào giáo dục kỹ năng an toàn trực tuyến, đồng thời khuyến khích các nạn nhân mạnh dạn lên tiếng và tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần thiết.
Mặc dù bạo lực mạng là một hiện tượng khó kiểm soát, nhưng với sự hỗ trợ của cộng đồng và các chính sách bảo vệ trẻ em trực tuyến, chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu tác động tiêu cực của nó và tạo ra một môi trường mạng lành mạnh, an toàn cho mọi người.
